Gdańsk słynie z wielu przepięknych zabytków, muzeów i Starego Miasta z wyjątkowymi kamieniczkami, które mogą wydawać się typowe dla zabudowy Starych Miast w Zachodniej Europie. Spacerując między pięknymi zabudowaniami, nie ujdą uwadze wyjątkowo charakterystyczne bramy, które prezentują się bardzo indywidualnie, każda z nich jest inna i wyjątkowa. Będąc w Gdańsku, nie można pominąć zwiedzenia tych miejsc, warto wcześniej też poznać kilka ciekawostek na ich temat.
Brama Zielona
Bramy Gdańskie cechują się dużą różnorodnością. Duża część z nich to bramy wodne jak na przykład Brama Zielona. Powstała ona według projektu Hansa Kramera w 1568 roku. Jest ona pierwszym przykładem niderlandzkiego manieryzmu w Gdańsku, czyli stylu, który ukształtował charakter całego miasta. Jest to też pierwszy przykład użycia małych cegieł w tym miejscu. Przeznaczeniem bramy było pełnienie funkcji rezydencji królewskiej, jednak nie była w ten sposób wykorzystywana. Zamiast tego stała się siedzibą Towarzystwa Przyrodniczego – jednej z najstarszych organizacji na ziemiach polskich. Dziś znajduje się tam oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku, więc możemy zobaczyć tam ciekawe wystawy czasowe i nie tylko.
Brama Krowia
W nazwie bramy możemy doszukiwać się tego, do czego była wykorzystywana, jak na przykład Brama Krowia. Nazwano ją tak prawdopodobnie dlatego, że pędzono przez nią bydło. Brama znajduje się nad Motławą i przez nią wchodzi się na Most Krowi, a dalej na Wyspę Spichrzów. Jest ona jedną z najstarszych bram wodnych w mieście, bo została wybudowana w XIV wieku w stylu gotyckim. W XX wieku zdecydowano się ją przebudować na styl historyzujący, lecz niedługo potem powrócono ją do jej pierwotnych kształtów, wykorzystując zachowane średniowieczne fragmenty.
Brama Stągiewna
Będąc na wspomnianej Wyspie Spichrzów, znajdziemy inną okazałą bramę, którą jest brama Stągiewna. Jest ona pozostałością fortyfikacji miejskich, a przez swój kształt była też nazywana Stągwiami Mlecznymi. Czas i wydarzenia historyczne nie były dla niej łaskawe – w XVII wieku była przebudowywana, by na początku XIX wieku zostać uszkodzoną podczas oblegania miasta przez wojska napoleońskie, a następnie w 1945 roku, kiedy to zniszczeniu w pożarze uległy dachy i wnętrza. Potem przez prawie pół wieku była siedzibą Spółdzielni Pracy Twórczej Polskich Artystów Plastyków ARPO, a od dziesięciu lat jest w rękach prywatnych.
Brama Chlebnicka
Na naszej trasie zwiedzania bram wodnych w Gdańsku kolejną jest Brama Chlebnicka. Jest ona wyjątkowa pod tym względem, że jest to najstarsza z zachowanych późnogotyckich bram wodnych i jest najlepiej zachowaną bramą po II wojnie światowej, zniszczeniu uległy nieliczne elementy. Możemy podziwiać w niej charakterystyczne dla epoki elementy architektoniczne jak ostrołuki i krenelaże, choć na jej datowanie ma wpływ jeszcze jeden bardzo ważny szczegół widoczny nad wejściem – herb Gdańska bez korony, która pojawiła się dopiero w 1457 roku. Znajdziemy na niej jeszcze jeden symbol interpretowany jako lilia – symbol książąt z dynastii Sobiesławiców panujących na Pomorzu Gdańskim.
Brama Mariacka
Brama Mariacka znajdująca się obok Domu Przyrodników, podobnie jak Brama Chlebnicka, posiada elementy późnogotyckie, choć od tamtej różni się większą asymetrią wprowadzoną przez masywne wieżyczki umieszczone jako flanki. Spotkamy tutaj ciekawe zjawisko, jakim jest pokłon heraldyczny – zamieszczone na ścianach herby Gdańska i Prus Królewskich pochylają się („oddają hołd”) herbowi Królestwa Polskiego. Brama Mariacka na początku miała przeznaczenie militarne, a obecnie jest przeznaczona do użytku przez Muzeum Archeologiczne. Będziemy mogli zobaczyć na elewacji tablicę zamieszczoną tam w celu uhonorowania podróżnika i przyrodnika Alexandra von Humboldta, związanego z Domem Przyrodników.
Brama Żuraw
Niewątpliwie najbardziej rozpoznawalną wśród przyjezdnych jest Brama Żuraw, jeden z głównych symboli Gdańska, którego nie można nie zobaczyć, będąc stolicy województwa pomorskiego. Poza byciem bramą wodną jest to dźwig portowy, co więcej, najstarszy i największy z zachowanych średniowiecznych dźwigów tego typu w Europie. W środku znajduje się filia Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Mechanizm dźwigu opierał się o dwie pary kół deptakowych napędzanych siłą nóg ludzi stąpających w środku. W XVII wieku Żuraw zaczął służyć w celach mieszkalnych i to wtedy wybito otwory okienne. Obecnie część drewniana jest zrekonstruowana ze względu na pożar wywołany po przejęciu miasta przez Armię Czerwoną w 1945 roku. Jest to zabytek unikalny na skalę światową i niewątpliwie wart uwagi w trakcie zwiedzania Gdańska.
Brama Straganiarska
Nieopodal Żurawia znajdziemy najbardziej wysuniętą na północ bramę Głównego Miasta i jest nią Brama Straganiarska. Wykuto w niej herby Polski, Prus Królewskich i Gdańska. Obecnie służy w celach mieszkalnych, przez kilka lat była domem dla znanego polskiego aktora — Zbigniewa Cybulskiego. Będąc w wakacje w trakcie Jarmarku Dominikańskiego w Gdańsku, można spotkać tu kolejki do stoiska znanego podróżnika — Wojciecha Cejrowskiego.
Brama św. Ducha
Brama św. Ducha miała bardzo burzliwą historię, pełną zmian i przebudowywania. Brama z XIV wieku była zmieniana pod wieloma względami, po tych dokonanych w XIX wieku zatraciła swoją wartość historyczną. Z kolei po II wojnie światowej mało co z niej zostało. Obecny budynek nie jest rekonstrukcją, ale za to bardzo ciekawym obiektem, który stanowi jakby sumę innych bram gdańskich, przez co ma dość oryginalny charakter.
Brama Świętojańska
Ostatnią bramą na naszej ścieżce, ale nie ostatnią, jaką można zobaczyć w Gdańsku, będzie Brama Świętojańska. Ona również pochodzi z XIV wieku i, tak jak brama św. Ducha, została przebudowana w XIX wieku. Miała jednak więcej szczęścia, bo w wyniku tego zyskała klasycystyczne elementy, jak na przykład fronton. Po wojnie została odbudowana też w tym stylu. Tak jak pozostałe bramy stanowi oryginalny i ciekawy obiekt, wart zobaczenia. Bramy Gdańskie to unikat w skali kraju, więc wycieczka po Gdańsku zdecydowanie powinna odbyć się ich śladami.
